فروش خرچنگ و ماهی مرکب در برخی رستوران‌های کشور

یک زمانی می‌گفتند که غیرقانونیه، اما پس از مدتی دیگه برای همه جا افتاد و عادی شد. به همین خاطر دیگر کسی گیر نمی‌دهد.

فروش خرچنگ و ماهی مرکب در برخی رستوران‌های کشور، سوژه رادیو معارف شد و این رادیوی مذهبی که از مرکز قم در سراسر کشور برنامه پخش می‌کند، به انتشار گزارشی در این باره پرداخت.

بنا بر این گزارش، چندی پیش، امام جمعه بندر گناوه در استان بوشهر، از فروش برخی مواد غذایی که خوردن آنها حرام است، انتقاد کرده، گفته بود: در بازار شهر گناوه، برخی چیزها فروخته می‌شود، از جمله خرچنگ و ماهی مرکب که پس از بسته‌بندی به صورت فیله‌ماهی در بازار به فروش میرسد که خوردن آنها از نظر شرعی حرام و این معامله باطل است.

فروش این مواد، منحصر به شهر گناوه و استان بوشهر نیست و در برخی دیگر از شهرها از جمله تهران، فروشگاه‌هایی هستند که به عرضه خرچنگ برای مصرف خوراکی می‌پردازند. علاوه بر فروش خرچنگ و ماهی ‌مرکب، برخی از رستوران‌ها و اغذیه ‌فروشی‌ها، اقدام به پخت آن هم می‌کنند.

گزارش نخست، از ساندویچ ‌فروشی‌های بوشهرگزارشگر: شما در اینجا ساندویچ گبگو (خرچنگ) دارید؟
فروشنده: نه، ما نداریم، چون به ما اجازه پخت آن را نمیدهند، خیلی از مشتری‌ها هم از ‌طلب می‌کنند، ولی به خاطر اینکه می‌ترسیم به ما گیر بدهند و ما هم می‌خواهیم کاسبی کنیم، نمی‌فروشیم.
ـ از نظر شرعی بررسی کرده‌اید که فروش آن چه حکمی دارد؟
ـ شنیدم که میگن مکروهه، اما نشنیده‌ام بگویند حرام است.

گزارش دوم، از ساندویچ ‌فروشی‌های بوشهر
گزارشگر: چرا این غذا (خرچنگ) این قدر مشتری دارد؟
فروشنده: می‌گویند مقویه، اگر ویتامین نداشت که کسی استقبال نمی‌کرد، پس حتما ویتامینی دارد، هرچند هم‌اکنون از خساک (ماهی مرکب) بیشتر استقبال می‌کنند.
- از نظر شرعی بررسی کرده‌اید که فروش آن چه حکمی دارد؟
- یک زمانی می‌گفتند که غیرقانونیه، اما پس از مدتی دیگه برای همه جا افتاد و عادی شد. به همین خاطر دیگر کسی گیر نمی‌دهد.

گفتنی است، وظیفه نظارت بر عرضه مواد غذایی بر عهده مراکز بهداشت و نیز سازمان دامپزشکی کشور است.

در این زمینه، حجت‌الاسلام ‌و المسلمین سلطانی، مسئول حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در سازمان دامپزشکی کشور درباره عرضه مواد غذایی حرام در فروشگاه‌ها و نحوه برخورد این سازمان با چنین مواردی می‌گوید: در بعد شرعی، این حوزه قانون مدون و مشخصی برای نظارت ندارد. ما از طریق مسئولان دفاتر نمایندگی این حوزه در شهرها و در حد توان و نیروی انسانی که داریم نظارت می‌کنیم. فروش مواردی مانند ماهی ‌مرکب، مارماهی، خرچنگ و ... ممنوع است. به متخلفان برای بار نخست تذکر می‌دهیم و در صورت تکرار از مسئولان می‌خواهیم که فعالیت آن فروشگاه متوقف شود.

وزیر بهداشت هم از وظیفه مراکز بهداشت در این‌باره می‌گوید:«یکی از وظایف مراکز بهداشت نظارت بر گوشت‌هایی است که مصرف آن حرام است. در این باره متاسفانه بعضی از مردم از احکام مطلع نیستند که درحال پیگیری هستیم تا از جنبه آموزشی و نظارتی فعالیت خود را بیشتر کنیم.»

حجت‌الاسلام سلطانی با تأیید این گفته وزیر بهداشت که «برخی از افراد با احکام آشنا نیستند» به آوردن نمونه‌ای می‌پردازد: به خانمی که در حال خرید مارماهی بود و می‌گفت: گوشت آن خیلی خاصیت دارد، گفتم: برخی (فقها) می‌گویند خوردن گوشت مارماهی حرام است. وی در پاسخ من گفت: درست است که حرام است، اما این فروشنده به من گفت: «حرامه»؛ یعنی تا چهل شب دعای شما مستجاب نمی‌شود. شما می‌توانید بخورید، بعد از چهل شب دعای شما مستجاب می‌شود.

شاید این پرسش در ذهن برخی راه یابد که چرا مصرف میگو که از نظر ظاهری به خرچنگ شباهت دارد و ضمنا ماهی هم نیست، اشکالی نداره، اما خوردن خرچنگ حرام است. باید گفت: در این باره یک قاعده فقهی وجود دارد که حجت‌الاسلام و المسلمین وحیدپور، کارشناس مسایل فقهی،‌ این را بیان می‌کند: درباره مصرف آبزیان یک قاعده کلی فقهی وجود دارد: هیچ حیوان آبزی قابل استفاده نیست؛ یعنی حرام‌ گوشت است، مگر دو حیوان؛ اول ماهیان فلس‌دار (پولک‌دار) و دوم: میگو.